Mały Książę to jeden z najbardziej rozpoznawalnych bohaterów literackich na świecie.
Złote włosy, wygląd dziecka, książęcy płaszcz, rozwiany szal, wysokie buty, szabla - taki wizerunek Małego Księcia przedstawia portret bohatera, narysowany przez samego autora opowieści.
Niewielka książeczka, ukochana przez dużych i małych czytelników. W czym tkwi fenomen Małego Księcia?
Jean-Baptiste Antoine Marie Roger de Saint-Exupéry urodził się w Lyonie 29 czerwca 1900 roku. Pochodził z arystokratycznej rodziny. Miał trzy siostry i brata. W wieku czterech lat został osierocony przez ojca, który zmarł na udar mózgu. Kolejną tragedią była śmierć brata w 1917 roku. W 1909 przyszły pisarz rozpoczął naukę w szkole jezuickiej. W latach 1915–1917 kształcił się w Szwajcarii. Miał zamiar uczęszczać do szkoły morskiej, ale nie zdał egzaminu. Naukę kontynuował w Akademii Sztuk Pięknych w Paryżu , gdzie studiował na wydziale architektury . W 1921 roku Antoine Saint-Exupéry otrzymał powołanie do służby wojskowej. W lipcu tego roku odbył swój pierwszy samodzielny lot, a niedługo potem otrzymał licencję pilota cywilnego. Kilka miesięcy później (w lutym 1922 roku) zdał egzamin na pilota wojskowego. W styczniu 1923 roku – na skutek wypadku i odniesionych ran – pisarz został przeniesiony do rezerwy.
W 1926 roku podjął pracę w Towarzystwie Lotniczym Latécoère, latał pomiędzy Francją i Afryką jako pilot w służbie pocztowej. Pod koniec 1935 roku podjął próbę pobicia rekordu przelotu samolotem na trasie Paryż – Sajgon . Niestety, misja się nie powiodła. Saint-Exupéry rozbił maszynę na Saharze (Afryka Północna). W latach 1936–1937 podczas wojny domowej w Hiszpanii był korespondentem prasy francuskiej. Na początku 1938 roku postanowił ponownie ustanowić rekord przelotu na dystansie Nowy Jork – Ziemia Ognista. Niestety, także ta próba nie zakończyła się sukcesem.. W latach 1940–1943 Saint-Exupéry przebywał w Stanach Zjednoczonych. W 1944 roku, w wyniku własnych starań, jako najstarszy z pilotów wojennych świata, został powołany do służby lotniczej. Pracował w dywizjonie rozpoznawczym pod dowództwem amerykańskim. Niestety, podczas jednej z misji, w dniu 31 lipca 1944 roku, jego samolot został zestrzelony . Do tej pory nie udało się wyjaśnić, jak dokładnie przebiegała trasa ostatniego lotu Exupéry’ego. Maszynę pisarza odnaleziono dopiero w 2000 roku. Saint-Exupéry miał bardzo specyficzne podejście do twórczości literackiej. Mawiał: „Nie cierpię ludzi, którzy piszą dla zabawy, szukają efektów, trzeba mieć coś do powiedzenia”. Debiutem pisarza było opowiadanie Lotnik , ogłoszone w 1926 roku na łamach czasopisma literackiego Le Navire d’Argent (Srebrny Statek). Ponadto Antoine de Saint Exupéry jest autorem takich książek jak: Poczta na południe, Nocny lot, Ziemia, planeta ludzi, Pilot wojenny, Mały Książę, Twierdza.
rodzaj literacki: epika
gatunek literacki: opowiadanie (utwór niewielkich rozmiarów o prostej fabule), które łączy w sobie cechy baśni (fantastyczni bohaterowie, nierealne wydarzenia, umowność świata, charakter dydaktyczny), opowiastki filozoficznej (tematy egzystencjalne: sens istnienia, miłość, śmierć, obecność dobra i zła) przypowieści (uniwersalne wartości, nieskomplikowana historia dla ukazania głębszych, ukrytych sensów, bogata symbolika),
czas akcji: wydarzenia rozgrywają się przez osiem dni (od momentu awaryjnego lądowania Pilota na pustyni i jego spotkania z Małym Księciem, aż do dnia w którym bohater opuszcza Ziemię i wraca na swoją planetę.
czas narracji: narrator rozpoczął spisywanie swoich wspomnień po upływie sześciu lat od wydarzeń rozgrywających się na pustyni; w opowieści pojawia się retrospekcja, w której przywołane są wspomnienia o dzieciństwie Pilota, występuje także przedakcja, w której Mały Książę opowiada jak przebiegała jego podróż przed spotkaniem z Pilotem;
miejsce akcji: akcja właściwa utworu rozgrywa się na pustyni Sahara w Afryce (planeta Ziemia), niektóre wydarzenia rozgrywają się również na planecie Małego Księcia (asteroida B-612), miejscem akcji są również planety, które odwiedził Mały Książę podczas swojej wędrówki (asteroidy: 325, 326, 327, 328, 329, 330).
narracja: przeplatana: pierwszoosobowa (część wspomnieniowa: narrator subiektywny, zaangażowany emocjonalnie w wydarzenia) i trzecioosobowa (opowieść o przygodach Małego Księcia: narrator obiektywny, wszechwiedzący):
narracja pierwszoosobowa: Trochę się już pocieszyłem. To znaczy... niezupełnie. Ale jestem pewien, że mały książę wrócił na swoją planetę, bo nie odnalazłem o świcie jego ciała. Nie było bardzo ciężkie. I lubię słuchać nocą gwiazd. Są jak pięćset milionów dzwoneczków...
narracja trzecioosobowa: Mały Książę nie chciał przyznać przed samym sobą, że żal mu opuszczać tę błogosławioną planetę głównie ze względu na tysiąc czterysta czterdzieści zachodów słońca na dobę!
W Małym Księciu możemy wyodrębnić wątek realistyczny, opisujący pilota próbującego uratować się po katastrofie samolotu na pustyni (wątek poboczny), wątek fantastyczny (baśniowy), dotyczący podróży Małego Księcia (wątek główny) oraz wątek psychologiczny, ukazujący dojrzewanie bohatera i jego przemianę (wątek główny).
pojęcia:
fabuła - układ wszystkich zdarzeń będących udziałem bohaterów w świecie przedstawionym utworu epickiego; najczęściej wydarzenia, które rozgrywają się chronologicznie i pozostają w relacjach przyczynowo -skutkowych, układają się w wątki tworzące akcję;
wątek - ciąg zdarzeń powiązanych ze sobą, skupionych wokół jednej postaci lub grupy osób;
Plan wydarzeń:
Spotkanie Pilota z Małym Księciem.
Opowieść Małego Księcia o planecie, na której mieszkał oraz o planetach, które odwiedził w trakcie podróży.
Wizyta w ogrodzie róż - płacz Małego Księcia.
Oswojenie Lisa.
Wędrówka przez pustynię w poszukiwaniu studni.
Odejście Małego Księcia - pomoc węża.
Tęsknota Pilota za małym przyjacielem.
To schemat fabuły w Małym Księciu. Ta niewielka objętościowo książeczka składa się z kilku warstw fabularnych. Z rozmów Pilota z naszym "małym" bohaterem dowiadujemy się między innymi o jego podróży i bytności na różnych planetach.
Tytułowy bohater opowiadania Antoine'a de Saint-Exupery'ego, pochodził z asteroidy B-612. Chłopiec bardzo dbał o swoją planetę, ale pewnego dnia postanowił ją opuścić. Poczuł się samotny i rozczarowany tym jak odnosiła się do niego Róża, o którą codziennie się troszczył. Odbył międzyplanetarną podróż, która utwierdziła go w przekonaniu, że dorośli są dziwni, a nawet zdumiewający. Przybył na Ziemię, gdzie zaprzyjaźnił się z Pilotem i Lisem. Mimo, że ciężko mu było opuszczać swoich ziemskich przyjaciół pozwolił ukąsić się wężowi, by powrócić do swojej ukochanej Róży, pozostawionej na asteroidzie B-612.
Pilot jeden z bohaterów i jednocześnie narrator, który opowiada o swoim niezwykłym spotkaniu z Małym Księciem, jedyny dorosły, który zaprzyjaźnił się z chłopcem i szczerze go pokochał.
To, co mnie wzrusza najmocniej w tym małym śpiącym królewiczu, to jego wierność dla kwiatu, to obraz róży, który świeci w nim jak płomień lampy nawet podczas snu. I wydał mi się jeszcze bardziej kruchy. Byle podmuch wiatru może zgasić lampę - trzeba dobrze uważać.
Lis to postać bardzo ważna dla Małego Księcia, ponieważ pozwolił mu się oswoić i tym samym uczynił go swoim przyjacielem. Zrobił to chociaż wiedział, że ich przyjaźń nie mogła trwać długo. Lepiej jednak mieć przyjaciela i go stracić, niż nigdy nie zaznać przyjaźni. Lis nauczył Małego Księcia, że oswoić tzn. stworzyć więzy (poczuć wspólnotę myśli i uczuć, polegać na kimś, być dla kogoś wyjątkowym, jedynym, wzajemnie się akceptować). To lis daje Małemu Księciu dwie bardzo ważne życiowe wskazówki, które pomagają mu zrozumieć, co naprawdę czuje do Róży:
Dobrze widzi się tylko sercem. Najważniejsze jest niewidoczne dla oczu.
Stajesz się odpowiedzialny na zawsze za to, co oswoiłeś.
Róża, czyli ukochana Małego Księcia. Od początku ich relacja była bardzo skomplikowana. Mały Książę dbał o nią, dogadzał jej, ale czuł się rozczarowany, ponieważ jego wybranka wydawała się tego nie dostrzegać. Wyniosła, próżna, kapryśna, zainteresowana wyłącznie sobą i swoją urodą. Były to jednak tylko pozory, w głębi serca Róża kochała Małego Księcia, ale była zbyt dumna, by się do tego przyznać:
Nie chciała bowiem, aby spostrzegł, że płacze. Była doprawdy bardzo dumną różą...
Mały Książę dostrzegł w końcu, że zbyt pochopnie ocenił Różę i niepotrzebnie ją opuścił:
Nie potrafiłem jej zrozumieć. Powinienem sądzić ją według czynów, a nie słów. Czarowała mnie pięknem i zapachem. Nie powinienem nigdy od niej uciec. Powinienem odnaleźć w niej czułość pod pokrywką małych przebiegłostek. Kwiaty mają w sobie tyle sprzeczności. Lecz byłem za młody, aby umieć ją kochać.
Ziemskie postacie, z którymi rozmawiał Mały Książę podczas swojego pobytu na planecie ludzi
Wąż to pierwsza istota, którą Mały Książę spotkał na Ziemi, podczas tego spotkania wąż powiedział do Małego Księcia:
Każdego, kogo dotknę, oddaje ziemi, z której pochodzi [...] Lecz ty jesteś niewinny i przybywasz z gwiazdy... [...] Żal mi cię. Jesteś taki kruchy, na tej Ziemi twardej jak granit. Mogę ci pomóc, jeśli zatęsknisz pewnego dnia za swoją planetą.
Niepozorny kwiatek o trzech płatkach, którego Mały Książę zapytał gdzie są ludzie:
Ludzie? Zdaje mi się, że jest ich sześciu albo siedmiu. Widziałem ich przed laty. Lecz nigdy nie wiadomo, gdzie można ich odnaleźć. Wiatr ich przenosi z miejsca na miejsce. Nie mają korzeni. To im bardzo utrudnia życie.
Róże - Mały Książę dwukrotnie odwiedził ogród pełen kwitnących róż, podczas pierwszej wizyty był bardzo rozczarowany, gdy kwiaty przedstawiły się jako róże:
I poczuł się bardzo nieszczęśliwy. Jego róża twierdziła, że jest jedyna w całym wszechświecie. A tymczasem jest ich tu pięć tysięcy w jednym ogrodzie, wszystkie takie jak ona! [...] Później pomyślał jeszcze: "Sądziłem, że posiadam jedyny na świecie kwiat, a tymczasem mam po prostu zwykłą różę. Oraz trzy wulkany sięgające mi do kolan, z których jeden wygasł, być może na zawsze. Nie jestem, niestety, prawdziwie wielkim księciem...". I zapłakał, leżąc pośród traw.
Druga wizyta Małego Księcia w ogrodzie róż miała miejsce po rozmowie z lisem (po jego oswojeniu). Mały Książę zrozumiał, że istnienie innych róż nie przekreśla wyjątkowości jego Róży:
Wcale nie jesteście podobne do mojej Róży, wciąż jesteście niczyje [...]. Nikt was nie oswoił , wy też nie oswoiłyście nikogo. Tak samo było z moim lisem. Był podobny do stu tysięcy innych lisów. Lecz uczyniłem go swoim przyjacielem i jest teraz jedyny na świecie.
Jesteście piękne, lecz puste [...] nie można za was umrzeć. Oczywiście zwykły przechodzień uznałby, ze moja Róża jest do was podobna. Ale ona jest ważniejsza od was wszystkich, bo to właśnie ją podlewałem. [...] Bo właśnie jej słuchałem, gdy się żaliła, przechwalała, a nawet gdy milczała. Bo to jest moja Róża.
Zwrotniczy - rozmowa ze zwrotniczym zwraca uwagę Małego Księcia na wieczny pośpiech dorosłych, którzy stale się przemieszczają, ponieważ nikomu z nich nie podoba się tam, gdzie akurat jest. Dorośli są zagubieni, tylko dzieci wiedzą czego szukają:
Bawią się szmacianą lalką, która staje się dla nich bardzo ważna, a jak im ją zabrać , to płaczą...
Sprzedawca (kupiec), który miał do zaoferowania pigułki gaszące pragnienie (Wystarczy połknąć jedną na tydzień i już się nie chce pić). To pozwala zaoszczędzić dużo czasu (Eksperci dokonali obliczeń. Zyskuje się pięćdziesiąt trzy minuty tygodniowo). Ludzie oszczędzają czas po czym nie wiedzą co z nim zrobić, a przecież mogliby cieszyć się chwilą, na przykład taką, w której szklanka źródlanej wody zaspokaja ich pragnienie.
Ja - pomyślał Mały Książę - gdybym miał do dyspozycji pięćdziesiąt trzy minuty, poszedłbym powolutku w stronę źródła...
Postacie związane z międzyplanetarną podróżą Małego Księcia
Król (mieszkaniec asteroidy 325) - rozmowa Małego Księcia z królem dotyczy kwestii władzy. Król chciałby rządzić (wydaje się być rozsądnym władcą), ale brakuje mu poddanych, jest sam na swojej planecie. Za wszelką cenę próbuje zatrzymać na niej Małego Księcia, ale on nie daje się na to namówić. Król nie rozumie, że na pustej planecie marnuje swój czas, swój potencjał i swoje życie.
Cechy uosabiające Króla: żądza władzy, potrzeba rozkazywania, ale również mądre poglądy na temat władzy (Władza opiera się przede wszystkim na rozsądku).
Refleksja Małego Księcia: Dorośli są bardzo dziwni.
Próżny (Pyszałek, mieszkaniec asteroidy 326) skupiony przede wszystkim na sobie, uwielbia pochwały, chce być nieustannie podziwiany. Stawiając się ponad wszystkimi, ośmiesza się i wzbudza jedynie litość.
Cechy uosabiające Pyszałka: próżność, żądza uwielbienia, egocentryzm.
Refleksja Małego Księcia: Dorośli są zdecydowanie śmieszni.
Pijak (mieszkaniec asteroidy 327) to alkoholik uwikłany w błędne koło: pije, żeby zapomnieć, że się wstydzi, że pije. Nie potrafi poradzić sobie ze swoim nałogiem, jest zrezygnowany, nie podejmuje walki, przegrał swoje życie.
Cechy uosabiające Pijaka: uzależnienie, słabość, brak woli walki z nałogiem.
Refleksja Małego Księcia: Dorośli są doprawdy niezwykle, ale to niezwykle osobliwi.
Biznesmen (Bankier, mieszkaniec asteroidy 328) zajmuje się liczeniem gwiazd, zapisuje cyfry i przechowuje je w banku; gromadzi dla samego gromadzenia, w żaden sposób nie pożytkuje tego co ma, jest skupiony na swojej pracy, nie lubi towarzystwa innych ludzi.
Cechy uosabiające Bankiera: żądza posiadania, materializm, zamiłowanie do dóbr materialnych, niechęć do ludzi.
Refleksja Małego Księcia: Dorośli są doprawdy zupełnie zdumiewający.
Latarnik (mieszkaniec asteroidy 329) wypełnia w sposób rzetelny i obowiązkowy otrzymane kiedyś polecenie zapalania i gaszenia latarni. Latarnik chciałby nadać sens wykonywanej przez niego pracy, a tym samym swojemu życiu, ale poczucie obowiązku każe mu wypełniać bezsensowny rozkaz. Nie potrafi się mu przeciwstawić. Mały Książę szanuje Latarnika , bo jako jedyny nie zajmuje się tylko sobą.
Cechy uosabiające Latarnika: pracoholizm, bierność (poddanie się rozporządzeniom), ale też sumienność, obowiązkowość.
Refleksja Małego Księcia: To jedyny człowiek, z którym mógłbym się zaprzyjaźnić.
Geograf (mieszkaniec asteroidy 330) to starszy pan, który uważa się za poważnego badacza i ważną osobę; gromadzi informację , spisuje dane od badaczy, sam nie rusza się z miejsca, gdyż jest na to zbyt poważną osobą. Nie wie nawet, co znajduje się na jego własnej planecie. Aspiruje jedynie do rzeczy wielkich, świadomie się ogranicza (rezygnuje z podróży, z przyjaźni). Geograf tłumaczy chłopcu, co oznacza słowo efemeryczny (zagrożony rychłym zniknięciem), Mały Książę uświadamia sobie, że właśnie taka jest jego Róża i po raz pierwszy ogarnia go poczucie żalu. Za radą Geografa Mały Książę udaje się na Ziemię.
Cechy uosabiające Geografa: zadufanie, wiara w to, co spisane w księgach, pozory naukowości.
Reakcja Małego Księcia: Mały Książę odszedł, rozmyślając o swojej Róży.
Człowiek codziennie podejmuje wiele decyzji od bardzo prostych po takie, które mogą zaważyć na całym jego życiu. Podróż Małego Księcia była konsekwencją odważnej decyzji chłopca, który z jednej strony był odpowiedzialny za swoją planetę i rosnącą na niej Różę, a z drugiej czuł się samotny i nieszczęśliwy, bo nie rozumiał co się z nim dzieje, jakie uczucia nim targają (czyżby dojrzewanie?).
Możliwe powody, które skłoniły Małego Księcia do podróży:
chęć poznania świata, odwiedzenia nieznanych przestrzeni,
tęsknota do podróżowania, do bycia w drodze, przeżywania przygód,
pragnienie lepszego poznania samego siebie, sprawdzenia się w trudnych, nieprzewidywalnych sytuacjach,
poszukiwanie odpowiedzi na nurtujące go pytania,
potrzeba odnalezienia, określenia sensu życia,
poznanie istoty przyjaźni i miłości, by rozwiązać problemy z Różą.
Mały Książę wyruszył w podróż, by dojrzeć i dorosnąć do prawdziwej, szczerej, opartej na zaufaniu relacji ze swoją Różą. Kochał ją odkąd pojawiła się na jego planecie, ale nie potrafił wyrażać swoich uczuć, nie umiał szczerze rozmawiać i zmierzyć się z trudnościami, które niesie przyjaźń i miłość. Trudnościami, które warto pokonywać.
Tak wyglądała podróż Małego Księcia:
Utwór kończy decyzja Małego Księcia o powrocie na swoją planetę. Jedyną drogą umożliwiającą ponowne spotkanie z Różą okazała się śmierć. Chłopiec zgodził się ponieść tę ofiarę w imię miłości. Spotkał węża, który zadeklarował, że go ukąsi i pomoże mu wrócić tam skąd przybył. Pilot próbował odwieść Małego Księcia od tej decyzji, jednak bezskutecznie. Bohater był zdeterminowany i pewny swojej decyzji. Wiedział, że jego ciało jest zbyt ciężkie i nie może go zabrać ze sobą, dlatego postanowił zostawić je na Ziemi niczym starą porzuconą skorupkę. Swoją postawą Mały Książę dowiódł, jak bardzo tęsknił za miłością i jak bardzo pragnął znowu opiekować się swoją Różą.
W Małym Księciu Antoine de Saint-Exupery zawarł oceniające spojrzenie na współczesny świat, który odchodzi od fundamentalnych wartości (przyjaźń, miłość, zaufanie) i tym samym niszczy naturalne więzy między ludźmi. Ludzie w pogoni za zaszczytami i dostatkiem utracili to, co najważniejsze: relacje z drugim człowiekiem. Diagnoza Exupery'ego nie jest optymistyczna, ale widzi on jeszcze nadzieję dla współczesnego człowieka: odnalezienie w sobie uczuciowości i wrażliwości dziecka.
Autor przedstawia świat dzieci i świat dorosłych na zasadzie kontrastu , aby tym mocniej podkreślić różnicę między tymi dwoma światami.
Dorośli:
sami nie wiedzą, czego szukają, są zagubieni, działają bezrefleksyjnie, jak automaty;
spędzają życie w pośpiechu;
nie potrafią cieszyć się tym, co mają, wydaję im się, że w innym miejscu będzie lepiej;
są znudzeni światem (ciągle pragną czegoś nowego, innego);
uważają, że są stworzeni do czegoś wielkiego;
świadomie wybierają samotność, bo wydaje im się łatwiejsza;
nie potrafią budować relacji (zapomnieli, co to znaczy stworzyć więzy);
nie potrafią być szczęśliwi;
brakuje im wyobraźni, zasłaniają się powagą;
przywiązują nadmierną wagę do rzeczy materialnych;
stereotypowo postrzegają świat i innych ludzi;
ulegają nałogom;
są powierzchowni, oceniają po pozorach.
Dzieci:
patrzą na świat i ludzi bez uprzedzeń;
mają nieograniczoną wyobraźnię;
potrafią zachwycać się i cieszyć małymi rzeczami, np. wspólna zabawa, kąpiel w morzu, zachód słońca;
są wrażliwe i autentyczne w swoich uczuciach;
chętnie dzielą się swoim czasem z innymi;
są dociekliwe (ciekawe świata i innych ludzi);
chętnie nawiązują relacje z innymi (tworzą więzy);
umieją patrzeć sercem;
potrafią być bezinteresowne;
są prostolinijne;
nie przywiązują wagi do kwestii materialnych.
Świat dorosłych ukazany w Małym Księciu przypomina błędne koło: dorośli nie potrafią dać innym szczęścia, ale też sami nie są szczęśliwi. Życie ludzi poznanych przez Małego Księcia podczas jego wędrówki jest bezwartościowe, samotne, egoistyczne. Ta sytuacja może się zmienić jedynie wtedy, gdy osoby te otworzą się na drugiego człowieka, na przyjaźń i miłość.
Jedynym dorosłym, który to rozumie jest Pilot. Wydaje się, że pamięta jeszcze jak to jest być dzieckiem. Rozumie czym jest wyobraźnia i docenia jej znaczenie w życiu człowieka. Pilota cechuje wrażliwość, otwartość i szczera chęć zaprzyjaźnienia się z Małym Księciem. Nawet, gdy zwycięża w nim "dorosły" i traci cierpliwość lub okazuje swoją wyższość, to odczuwa z tego powodu wstyd i potrafi przyznać się do błędu.
Symbolika w Małym Księciu tylko z pozoru jest oczywista. Antoine de Saint-Exupery, bazując na popularnych motywach kulturowych, nie odwołuje się tylko do ich podstawowych znaczeń, ale nadaje wykorzystanym przez siebie symbolom szersze znaczenie.
Róża to symbol kobiecości, piękna, miłości, kruchości, delikatności, zmiennych nastrojów.
Wąż to symbol spraw ostatecznych, śmierci, tajemnicy, ukrytych mocy.
Lis to symbol mądrości, prawdziwej przyjaźni, oddania, bliskości, wierności.
Studnia to symbol życia, nadziei, osiągniętego celu, spełnionego marzenia.
Pustynia to symbol pustki, oddalenia, przeszkód życiowych, samotności, śmierci, ale również ukrytego niedostrzegalnego oczami piękna.
Baobaby to symbol zła, zniszczenia, zagrożenia, również ludzkich wad, złych intencji.
Mieszkańcy planet symbolizują przywary, wady wieku dorosłego, skłonność do nałogów.
Niektóre wydarzenia z Małego Księcia również można uznać za symbole i pokusić się o znalezienie ich głębszego, ukrytego, przenośnego znaczenia:
opuszczenie planety B 612 przez Małego Księcia - opuszczenie domu rodzinnego, rozpoczęcie nowego etapu życia, dorastanie, dojrzewanie, wolność, początek samodzielności (odpowiedzialności za siebie i swoje decyzje)
podróż Małego Księcia po planetach - nabywanie doświadczenia życiowego, poznawanie dorosłego życia, poszukiwanie sensu życia (motyw życia ludzkiego jako podróży)
wędrówka Małego Księcia i Pilota przez pustynię i odnalezienie studni - dążenie do celu, zrealizowanie planu, spełnienie marzenia, pokonanie trudności i przeszkód, odnalezienie ukrytego piękna
wypadek Pilota, dni spędzone na pustyni - czas na zwolnienie, na zatrzymanie się i przemyślenie dokąd zmierzam, czas na odnalezienie i ocalenie w sobie dziecka
ukąszenie węża - śmierć, powrót do domu (bezpiecznego miejsca), przejście do lepszego świata, opuszczenie Ziemi, tajemnica rzeczy ostatecznych
Najbardziej znane sentencje, pochodzące z Małego Księcia również mają swoją symboliczną wymowę:
Dobrze widzi się tylko sercem. Najważniejsze jest niewidoczne dla oczu.
Żeby zobaczyć to co najistotniejsze, prawdziwe, autentyczne trzeba czegoś więcej niż rozum i zmysły, ponieważ uczucia nie podlegają tylko racjonalnemu osądowi.
Stajesz się odpowiedzialny na zawsze za to, co oswoiłeś.
Odpowiedzialność na zawsze oznacza wytrwanie w więzi z drugim człowiekiem (w przyjaźni, w miłości) bez względu na wszelkie przeszkody, jakie staną na drodze tej relacji.
Decyzja oswojenia niesie ze sobą ryzyko łez.
Zaprzyjaźniając się z kimś, tworząc więzy, ryzykujemy, że przyjaźń może się kiedyś skończyć, że przyjaciel może nas opuścić. Stajemy się podatni na zranienie, cierpienie, smutek i żal. Według Lisa warto jednak podjąć to ryzyko, żeby móc zaznać prawdziwej przyjaźni. Lepiej płakać po utraconym przyjacielu, niż nigdy go nie mieć.
pojęcia:
symbol - pojęcie, przedmiot, znak, wydarzenie itp., mające jedno znaczenie dosłowne i większą liczbę znaczeń ukrytych;
alegoria - motyw zawarty w dziele literackim (np. postać, zdarzenie), który oprócz znaczenia dosłownego ma sens dodatkowy, domyślny, czyli alegoryczny. Popularną alegorią literacką jest np. przedstawienie żeglugi, podróży jako odpowiednika ludzkiego życia.
sentencja - aforyzm, krótka wypowiedź, zazwyczaj będąca jednym zdaniem (niekiedy rymowana), która wskazuje mądrość dotyczącą życia, wyraża jakąś ogólną prawdę filozoficzną, wskazuje zasadę postępowania.
Niezwykłość Małego Księcia uwidacznia się w prostocie i uniwersalności historii, którą opowiada. Jest to książka zarówno dla dzieci, młodzieży, jak i dorosłych. Obecność elementów baśniowych, dziecięcy bohater tytułowy, ilustracje wykonane przez Exupery'ego powodują, że jest to książka bliska młodym odbiorcom. Natomiast problematyka utworu (poszukiwanie sensu życia, odkrywanie zapomnianych wartości) sprawia, że zachwycają się nią również starsi i najstarsi czytelnicy.
Antoine de Saint-Exupery zadedykował Małego Księcia swojemu najlepszemu przyjacielowi i, jak za chwilę się przekonacie, w tej dedykacji zawarł również przesłanie całego utworu.
Większość dorosłych popełnia w życiu bardzo poważny błąd: zapominają o tym, że byli kiedyś dziećmi, dlatego irytują ich dziecięce zachowania, zadawane przez dzieci pytania, albo zmyślane przez nich historie. Dorośli ufają liczbom i faktom.
Tacy już są. Nie trzeba mieć do nich o to pretensji. Dzieci powinny być bardzo wyrozumiałe dla dorosłych.
Exupery stworzył historię o Małym Księciu, aby dać dorosłym szansę na obudzenie w sobie dziecka, którym kiedyś byli, na spojrzenie z dystansem na swoją "dorosłość", na chwilę oddechu od zabieganej codzienności. Wreszcie na zbudowanie prawdziwej relacji (stworzenie więzów) z drugim człowiekiem, bo tylko to nadaje sens ludzkiemu życiu (reszta jest mniej lub bardziej ważnym dodatkiem).
Mały Książę pozostanie utworem uniwersalnym, dzieci odnajdą w nim historię o dzielnym chłopcu, który nie bał się wyruszyć w podróż i poświęcić dla ukochanej Róży. Dorosłym Mały Książę mówi o najistotniejszych wartościach w życiu, takich jak: miłość, odpowiedzialność, przyjaźń. Przypomina dorosłemu czytelnikowi, że kiedyś sam był dzieckiem, potrafił się wzruszać i cieszyć z drobnostek.
Przesłaniem dzieła Exupery'ego jest przeświadczenie, że bycie prawdziwym człowiekiem polega na odkryciu, że wartościowe jest tylko to, co bezinteresowne, szczere, wypływające z serca, "niewidoczne dla oczu". Brak miłości i przyjaźni powoduje w życiu ludzkim pustkę. Tylko patrzenie w głąb pozwala poznać siebie i innych ludzi, potrafi nadać sens życiu, a nawet przezwyciężyć śmierć. Pilot skorzystał ze swojej szansy, wypadek na pustyni i czas spędzony z Małym Księciem pozwoliły mu zrozumieć, co jest w życiu najważniejsze. Bez względu na wiek zawsze możemy spróbować ocalić w sobie dziecko. Wystarczy się na chwilę zatrzymać i wziąć sobie głęboko do serca słowa Małego Księcia:
Ludzie [...] pchają się do ekspresów, ale sami nie wiedzą, czego szukają. Więc miotają się na wszystkie strony i kręcą w kółko... [...] A to naprawdę nie warto... [...] Ludzie, wśród których żyjesz [...] hodują pięć tysięcy róż w jednym ogrodzie... i nie znajdują w nich tego, czego szukają... [...] A tymczasem to, czego szukają, można znaleźć w jednej róży lub w odrobinie wody... [...] Lecz oczy są ślepe. Należy szukać sercem.
I tym cytatem żegnamy bohatera, który nie bał się myśleć i działać... i stworzyć prawdziwe więzy!
