Istny kryminał w wydaniu romantycznym, którego akcja toczy się w niezwykłych okolicznościach przyrody. Trup ściele się gęsto. Bohaterka ze zbrodni na zbrodnię pogrąża się coraz bardziej aż do tragicznego finału. Tajemnicza mieszkanka jeziora Gopło wbrew prawom natury zakochuje się w człowieku i zmienia bieg rzeczy w ludzkim świecie. To wszystko i jeszcze więcej w utworze Juliusza Słowackiego pod tytułem Balladyna.
Tekst pod linkiem: https://wolnelektury.pl/katalog/lektura/balladyna.html
Juliusz Słowacki (1809 - 1849 r.) - kolejny autor epoki romantycznej. Obok Adama Mickiewicza i Zygmunta Krasińskiego uważany za jednego z wieszczów narodowych. Wybitny poeta i dramatopisarz. Pochodził ze wschodnich ziem Rzeczypospolitej. Szkołę średnią i studia prawnicze ukończył w Wilnie. Najbardziej znane utwory Słowackiego to: Kordian, Balladyna, Fantazy (dramaty), Król-Duch, Beniowski (poematy) oraz wiersze W pamiętniku Zofii Bobrówny, Testament mój, hymn Smutno mi, Boże. Zmarł w Paryżu. W roku 1927 jego prochy sprowadzono do Polski i złożono w Krypcie Wieszczów Narodowych na Wawelu w Krakowie.
W jego biografii można znaleźć wydarzenia charakterystyczne dla pokolenia romantyków:
włączenie się w zryw listopadowy, czego konsekwencją było życie na emigracji,
poczucie braku porozumienia w środowisku paryskiej emigracji,
podróże po egzotycznych rejonach świata (Grecja, Egipt, Palestyna, Liban),
romantyczna i niespełniona miłość do Ludwiki Śniadeckiej,
choroba (gruźlica) i wczesna śmierć.
W Balladynie Słowacki posłużył się ironią romantyczną, czyli określoną postawą twórcy wobec świata, która ujawnia się w przekonaniu o dominacji artysty wobec dzieła, w pojmowaniu aktu twórczego jako gry, w której zaciera się granica między rzeczywistością a fikcją, w łączeniu kontrastowych, niepasujących do siebie elementów.
Wyobraźcie sobie twórcę romantycznego jako DJ, który "miksuje" płyty tak, aby osiągnąć zamierzony efekt. Właśnie takim DJ-em jest Juliusz Słowacki w Balladynie. Można też spojrzeć na niego jak na współczesnego projektanta mody, który łączy style i faktury i którego nie obchodzi, że paski nie pasują do kratek, a zielony gryzie się z czerwonym, ponieważ wie, że przez swój projekt wyraża siebie i swoją wizję mody. Podobnie twórcy romantyczni, wyrażali swoją wizję świata i sztuki, nie oglądając się na klasyczne wzorce literackie.
rodzaj literacki: dramat
gatunek literacki: tragedia (ze względu na tragiczny finał i klęskę głównej bohaterki); na tym polu nie ma pełnej zgodności, ponieważ Balladynę z pewnością można zaliczyć również do dramatu romantycznego (luźna kompozycja, ironia romantyczna, współistnienie świata realnego i fantastycznego, dialog z publicznością w epilogu);
Już na wstępie dramatu - w didaskaliach pojawia się informacja o tym, że akcja rozgrywa się:
Za czasów bajecznych, koło jeziora Gopła.
czas akcji: legendarny, baśniowy (w bliżej niesprecyzowanej przeszłości Polski - czasy wspominane w legendach o początkach państwa polskiego, Popiel uważany jest za legendarnego władcę plemienia Polan z IX wieku, natomiast Gniezno to historyczna siedziba pierwszych władców Polski)
miejsce akcji: okolice jeziora Gopła, okolice Gniezna
tytuł: tytuł Balladyna pochodzi od imienia głównej bohaterki, które wymyślił Słowacki, nawiązuje do gatunku literackiego – ballady, w którym mieszają się czynniki realistyczne, prawdopodobne oraz fantastyczne i baśniowe.
Juliusz Słowacki zadedykował Balladynę Zygmuntowi Krasińskiemu, w liście dedykacyjnym napisał:
Wychodzi na świat Balladyna z ariostycznym* uśmiechem na twarzy, obdarzona wewnętrzną siłą urągania się z tłumu ludzkiego, z porządku i z ładu, jakim się wszystko dzieje na świecie, z nieprzewidzianych owoców, które wydają drzewa ręką ludzi szczepione.
*Ariostyczny uśmiech - uśmiech łączący powagę z komizmem, ironiczny. Określenie pochodzi od nazwiska włoskiego poety, Ludovica Giovanniego Ariosta, twórcy satyr i komedii.
Słowacki napisał Balladynę w 1834 roku w Szwajcarii. Dramat został wydany pięć lat później w Paryżu. Nastroje panujące w środowisku tzw. Wielkiej Emigracji po upadku powstania listopadowego nie były optymistyczne. Polacy podzielili się na wiele ugrupowań, które pozostawały ze sobą w konflikcie. W tej atmosferze Słowacki pisze dzieło, które ukazuje świat z przymrużeniem oka. Artysta pokazuje rzeczywistość polską , ale odmienną od tej, którą pamięta on sam i jego rodacy. Dlatego Balladyna jest dziełem o Polsce, ale nie dziełem patriotycznym.
Świat przedstawiony w Balladynie sięga legendarnych (a nawet baśniowych) początków państwa polskiego. Przenosi nas w czasy, gdy nic nie było oczywiste, w przestrzeń, w której wydarzenia realne mieszają się z fantastycznymi. Niezwykłe miejsca, niezwykli bohaterowie, nadzwyczajne "zagęszczenie" zdarzeń (akcja dramatu rozgrywa się w zaledwie 4 dni). W tak krótkim czasie jesteśmy świadkami ingerencji postaci fantastycznych w bieg zdarzeń w świecie realnym, miłości, namiętności (zazdrości, rywalizacji, determinacji w dążeniu do celu) i przede wszystkim zbrodni.
Naszym miniprzewodnikiem po świecie przedstawionym w Balladynie jest poniższy rysunek (mapa), którego niezliczone wersje powstają w szkole na tablicy i którego zadaniem jest wyobrażenie sobie i uporządkowanie przestrzeni, w której rozgrywa się akcja lektury.
W Balladynie mamy do czynienia z całą plejadą bohaterów zarówno realistycznych, jak i fantastycznych. Spróbujmy uporządkować najważniejsze informacje na ich temat.
Postacie realistyczne:
Balladyna - tytułowa bohaterka utworu, uosobienie zła, pychy, niegodziwości, okrucieństwa, podłości, a także dumy i determinacji. Siostra Aliny i córka Wdowy, żona Kirkora, podstępna i zdolna do wszystkiego, by osiągnąć swój cel (władza), ulegająca emocjom (zazdrość) bezwzględna zabójczyni Aliny, Gralona, Grabca, Kostryna.
Alina - uosobienie dobroci, cnoty. Pokochała Kirkora szczerym uczuciem, ale była gotowa z niego zrezygnować na korzyść siostry; oddana matce i siostrze;
Wdowa - (matka Aliny i Balladyny) - uosobienie bezwarunkowej miłości matczynej. Nie wyjawia imienia złej córki, wybacza mimo ogromu cierpienia, którego doznała od Balladyny. Poddana torturom nadal milczy i zabiera swoją tajemnicę do grobu.
Kirkor - szlachetny rycerz, gotowy poświęcić się dla kraju. Kocha obie siostry, poślubia Balladynę, ponieważ w jego przekonaniu to ona wygrała malinowy turniej.
Gralon - wierny rycerz Kirkora (pana zamku o czterech wieżach)
Fon Kostryn - naczelnik straży Kirkora, zdrajca. Wspólnik i kochanek Balladyny, zna jej tajemnice, w końcu ginie z jej ręki.
Grabiec - kochanek Balladyny, uosobienie przyziemności, nikogo ani niczego nie traktuje poważnie, żyje chwilą, oddaje się prostym przyjemnościom (nadużywa alkoholu). Wybranek Goplany, za odrzucenie jej zalotów królowa jeziora przemienia go na jakiś czas w wierzbę, która staje się świadkiem pierwszej zbrodni Balladyny (zabicie siostry). Przebrany za króla dzwonkowego przez Goplanę staje się posiadaczem legendarnej korony Lecha . Balladyna zabija Grabca, żeby odebrać mu koronę.
Filon - pasterz, poszukuje idealnej miłości, zakochuje się w martwej Alinie, w dramacie uosobienie świata poetyckiego. To on wnosi oskarżenie w sprawie śmierci Aliny.
Pustelnik - legendarny król Popiel III, mędrzec, do którego ludzie przychodzą po radę, strażnik moralności. To on radzi Kirkorowi poślubić dziewczynę z ludu. Postać zasługująca na uwagę ze względu na swoje dzieje. Wygnany z Gniezna przez brata (Popiela IV), który wymordował całą jego rodzinę; Popiel III zabrał ze sobą koronę Lecha i ukrył ją w lesie, aby włożyć ją na głowę władcy godnego tego zaszczytu; ma jednak wyrzuty sumienia uważa, że zabranie korony sprowadziło na lud nieszczęścia i głód. Przystaje na propozycję Kirkora, który chce go pomścić i ruszyć zbrojnie na Gniezno. Balladyna przychodzi do niego, aby pozbyć się znamienia morderczyni, Pustelnik odkrywa jej tajemnice. Ginie na zlecenie Balladyny, która zdobyła koronę Lecha dającą władzę w państwie.
Kanclerz - wysoki urzędnik na zamku w Gnieźnie; po objęciu władzy przez Balladynę, informuje ją o prawach, obowiązkach i zwyczajach panujących na dworze królewskim.
Lekarz - wnosi oskarżenie w sprawie śmierci Kostryna.
Postacie fantastyczne:
Goplana - pani jeziora Gopło, zakochana w Grabcu, ingeruje w świat ludzi, za co ponosi konsekwencje i musi opuścić swoją siedzibę. Zakochuje się w człowieku (Grabiec), wykorzystuje swoje moce, aby nie dopuścić do spotkania Grabca i Balladyny. Zleca Skierce i Chochlikowi zadania, które dają początek tragicznemu łańcuchowi zdarzeń - każe im zepsuć most, aby doprowadzić Kirkora do chaty Wdowy, na skutek jej niedomówienia Skierka rzuca na Kirkora czar, który powoduje, że zakochuje się on w obu siostrach.
Skierka - duszek, sługa Goplany
Chochlik - duszek, sługa Goplany
Maksymilian Gierymski, ilustracja do Balladyny
Niewątpliwie główną postacią dramatu pozostaje Balladyna, bohaterka pełna sprzeczności. Okrutna i bezwzględna zabójczyni, którą jednak dręczą wyrzuty sumienia. Po zabójstwie siostry wypowiada znamienne słowa: Zazdroszczę tej, którą rano byłam. Chciałaby cofnąć czas, a jednak gdy staje przed szansą (Pustelnik proponuje, że wskrzesi Alinę, o ile przyzna się do zbrodni) nie chce z niej skorzystać. Górę bierze ambicja i nieposkromiony apetyt na władzę, chęć odcięcia się od swoich korzeni (lichego pochodzenia) i zdobycie korony. Osiąga swój cel, ale w głębi duszy pragnie zmiany. Gdy już pozbyła się wszystkich, którzy znali jej tajemnice, zaczyna pragnąć nowego życia. Wygłasza mowę tronową, z której wynika, że chce oddać cześć zmarłemu mężowi (do którego śmierci się przyczyniła), że resztę swoich win wyzna księdzu na spowiedzi oraz przysięga być sprawiedliwą bez względu na okoliczności:
Przysięgam sobie samej, w oczach Boga,
Być sprawiedliwą.
Według Balladyny spełniło się to, na co zawsze zasługiwała. Dlatego uważa, że jej przeszłość i zbrodnie, których się dopuściła nie mogą wpłynąć na to, jak będą wyglądały jej rządy.
Będę, czym dawno byłabym zrodzona
Pod inną gwiazdą.
Lista zbrodni Balladyny jest imponująca. Jak daleko można się posunąć w dążeniu do władzy? Co i przede wszystkim kogo można poświęcić, aby osiągnąć swój cel? Dlaczego i w jakich okolicznościach popełniała swoje zbrodnie?
Oto pełna lista zbrodni, których dopuściła się bohaterka dramatu:
Zbrodnia: zabójstwo Aliny.
Ślad zbrodni, okoliczności: ciało Aliny pozostawione w lesie, krwawy ślad na czole Balladyny. Alina została zamordowana podczas zbierania malin w lesie - turniej miał rozstrzygnąć, która z sióstr będzie żoną Kirkora.
Motyw: pragnienie wyjścia za mąż za bogatego i wpływowego Kirkora, chęć zmiany życia, odcięcia się od swojego niskiego pochodzenia.
Zbrodnia: zabójstwo Gralona.
Ślad zbrodni, okoliczności: zakrwawiony miecz. Gralon został zabity ciosem w plecy w czasie walki z Kostrynem.
Motyw: chęć zatajenia poprzedniej zbrodni; podejrzenie, że Kirkor i jego świta znaleźli ciało Aliny.
Zbrodnia: uwięzienie w wieży, a potem wygnanie Wdowy, własnej matki.
Ślad zbrodni, okoliczności: zeznania pokrzywdzonej - skarga matki Balladyny. Ukrywanie matki przed ludźmi, nieludzkie traktowanie, wypędzenie do lasu starej, głodnej, schorowanej kobiety.
Motyw: uczucie wstydu, chęć odcięcia się od przeszłości, ukrycia swojego ubogiego pochodzenia.
Zbrodnia: zabójstwo Grabca.
Ślad zbrodni, okoliczności: ślady krwi na nożu i ciele Balladyny; kradzież korony. Grabiec został zabity nocą, w czasie burzy, kiedy zasnął po uczcie.
Motyw: chęć zdobycia legendarnego atrybutu władzy królewskiej.
Zbrodnia: doprowadzenie do śmierci Pustelnika.
Ślad zbrodni, okoliczności: znalezienie martwego Pustelnika przez ludzi Kirkora; upozorowanie samobójstwa Pustelnika na zlecenie Balladyny.
Motyw: chęć zatajenia popełnionej zbrodni; Pustelnik musiał zginąć, ponieważ wiedział, że Balladyna zabiła swoją siostrę;
Zbrodnia: doprowadzenie do śmierci Kirkora.
Ślad zbrodni, okoliczności: dowody przekupienia żołnierzy Kirkora. Kirkor zginął w walce pod murami Gniezna, opuszczony przez swoje wojsko - przekupione przez Balladynę.
Motyw: chęć przejęcia nieograniczonej władzy królewskiej.
Zbrodnia: zabójstwo Kostryna.
Ślad zbrodni, okoliczności: zatruty nóż i bochenek chleba. Kostryn został zatruty chlebem nasączonym trucizną, który podała mu Balladyna. Wtedy usłyszał od niej, że wspólnie będą sprawować władzę, co świadczy o premedytacji z jaką działała Balladyna.
Motyw: pragnienie pozbycia się niewygodnego świadka, ostatniego, który znał zbrodniczą przeszłość Balladyny. Niechęć do dzielenia się władzą.
Balladyna sama staje się sędzią w swojej sprawie. Jako królowa przewodniczy pierwszej sprawie sądowej:
Teraz Kanclerzu wywołaj przede mnie
Zbrodniów - na pierwszym siedzę trybunale.
I z pełną świadomością oświadcza, że jej wyroki będą sprawiedliwe:
Jeśli fałsz wydam, niechaj będzie ze mnie
Gniazdo robaków! Niech się ogniem spalę!
Na rozprawie pojawia się trzech oskarżycieli: królewski lekarz ( wnosi oskarżenie o otrucie Kostryna), Filon (oskarża o zabicie Aliny) oraz Wdowa (wnosi oskarżenie przeciwko córkom - przeciw Alinie za ucieczkę z domu, przeciwko Balladynie za uwięzienie, a potem wypędzenie z zamku).
Balladyna trzykrotnie wydaje wyrok skazujący na śmierć. Najciężej przychodzi jej wydać wyrok na okrutną córkę Wdowy (swoją matkę). Być może najbardziej dręczą ją wyrzuty związane z potraktowaniem starej matki albo nie może znieść myśli o torturach, którym została poddana Wdowa, a mimo to nie wypowiedziała imienia swojego niewdzięcznego dziecka. Po długim milczeniu królowa oznajmia, że córka jest winna śmierci. I pada rażona piorunem.
KANCLERZ:
Król-kobieta piorunem boskim zastrzelony;
Zamiast w koronacyjne bić w pogrzebu dzwony!
Czy Balladyna rzeczywiście była zła z natury? Goplana twierdziła, że złe ma serce. To prawda, że była zdolna do popełnienia najgorszych czynów. Jednak po zabiciu siostry miała wyrzuty sumienia, była skłonna do refleksji nad własnym postępowaniem: Rankiem głos sumienia nudzi,/Nad wieczorami dręczy i przeraża/A nocą ze snu okropnego budzi... Z drugiej strony po zabiciu Aliny Balladyna poczuła się zdolna do wszystkiego, zdeterminowana, miała poczucie, że przekroczyła granicę, że jest już inną osobą - taką, która nie cofnie się przed niczym, aby osiągnąć swój cel. Ani prawa ludzkie ani prawa boskie nie mogą jej powstrzymać przed zdobyciem władzy: Jest Bóg... zapomnę, że jest, będę żyła,/Jakby nie było Boga".
Jakiej roli chcielibyście się podjąć obrońcy czy oskarżyciela Balladyny? Spróbujmy znaleźć argumenty dla jednej i drugiej strony.
Opinia oskarżyciela:
okrutna i bezlitosna wielokrotna zabójczyni;
wyniosła, owładnięta pychą (uważała się za lepszą od innych, wstydziła się swojego pochodzenia, spaliła chatę Wdowy, pogardzała ludźmi wokół siebie);
inicjatorka spisku przeciwko własnemu mężowi;
podstępna uzurpatorka, która przywłaszczyła sobie królewską koronę i tron;
niegodziwa córka, która wyparła się własnej matki i pozwoliła, by poddano ją torturom;
zasługuje na potępienie i najwyższy wymiar kary
Opinia obrońcy:
kobieta ambitna, konsekwentnie dążąca do celu;
kierowała nią chęć poprawy jakości swojego życia, wyrwania się z biedy, osiągnięcia sukcesu,
część zarzucanych czynów popełniała w stanie niepoczytalności, szaleństwa;
być może bardziej zasługuje na współczucie niż potępienie;
była skłonna do refleksji nad swoimi czynami;
po zdobyciu władzy chciała rozpocząć nowe życie, rządzić sprawiedliwie;
Niełatwo być sędzią w swojej sprawie. Balladyna - królowa wydała wyroki sprawiedliwe, trzykrotnie skazując się na śmierć. Uczyniła tak, bo była odważna? A może tak pewna siebie, że nie wierzyła, że sprawiedliwość może ją dosięgnąć? Nie dała wiary słowom Goplany, że natura zbrodnią pogwałcona mścić się będzie? I tak jak zapowiedziała zapomniała, że Bóg istnieje? A jednak jej zbrodnie zostały ukarane. Zginęła rażona piorunem z wyroku Boga (Natury).
Jaka może być zbrodnia? Wybrane związki wyrazowe i frazeologizmy związane ze słowem zbrodnia:
Zbrodnia:
haniebna, bezkarna, niesłychana, straszna, ślepa, zuchwała;
zbrodnię odkryć, pomścić, popełnić, ukarać, ukryć;
ktoś skalany zbrodnią, zdolny do zbrodni;
sprawa o zbrodnię, kara za zbrodnię;
dopuścić się zbrodni, żałować zbrodni, przyznać się do zbrodni, splamić ręce zbrodnią, nie cofnąć się przed zbrodnią, paść ofiarą zbrodni;
zbrodnia ciąży na czyimś sumieniu;
motywy, ślady, dowody zbrodni;
zbrodnia z premedytacją - świadomie zaplanowana i przeprowadzona;
zbrodnia w afekcie - popełniona w emocjach ograniczających świadomość czynu.
Balladyna to dramat o naturze ludzkiej, o dobru i złu, o winie, która prędzej czy później zostanie ukarana, bo sprawiedliwość upomni się o ofiary. To utwór, który ukazuje najciemniejsze zakamarki ludzkiego charakteru. Pyta o naturę zbrodni i analizuje jej przyczyny.
Odnalezienie i nazwanie motywów literackich, występujących w utworze literackim zdecydowanie porządkuje wiedzę o tekście, ale również ma swoje praktyczne zastosowanie. Otóż na egzaminie w chwili wyboru tematu wypracowania znajomość motywów literackich okazuje się bezcenna.
Motywy literackie w Balladynie:
namiętność i zbrodnia
natura ludzka
motyw dobra i zła
wina i kara
sprawiedliwość
moralność
władza
ambicja
motyw matczynej miłości
motyw świata fantastycznego, tajemniczych praw natury
A także bardzo istotny motyw rywalizacji. Balladyna najpierw rywalizuje ze swoją siostrą o względy Kirkora, a następnie z Kostrynem o władzę.
W Balladynie mamy do czynienia z bogatą symboliką. Niektóre symbole to jednocześnie bardzo istotne rekwizyty teatralne.
Korona jest symbolem władzy.
Głównym motywem postępowania Balladyny jest żądza władzy. Dążenie do władzy za wszelką cenę staje się przyczyną tragedii głównej bohaterki dramatu.
Nóż jest symbolem zbrodni.
Tytułowa bohaterka chcąc osiągnąć swój cel, nie cofa się przed niczym. Losy Balladyny znaczone są przez kolejne zbrodnie.
Kolor czerwony (jak maliny) jest symbolem miłości, namiętności, krwi, winy.
Bohaterowie dramatu działają pod wpływem silnych emocji (np. zabicie Aliny przez Balladynę pod wpływem zazdrości; postępowanie Goplany pod wpływem miłości do Grabca). Krwawe (czerwone) jest również znamię na czole Balladyny.
Piorun jest symbolem kary, sprawiedliwego wyroku.
W finałowej scenie dramatu Balladynę dosięga sprawiedliwość - ginie rażona piorunem. W świecie utworu obowiązuje zasada, że nie ma zbrodni bez kary.
Piorun jako symbol sprawiedliwości wprowadza nas w symbolikę przyrody (natury) w dramacie Juliusza Słowackiego. Przyroda staje się strażnikiem sprawiedliwości, równowagi, narzędziem w ręku Boga, który czuwa nad porządkiem świata. Według niepodważalnych praw rządzących światem w Balladynie - zbrodniarza zawsze czeka zasłużona kara. Symboliczna rola natury w dramacie ujawnia się w wielu wydarzeniach. Na losy bohaterów wpływają nie tylko siły spoza świata rzeczywistego (działania Goplany i jej sług), ale również ożywiona natura. Natura staje się swoistym świadkiem i sędzią wydarzeń w utworze:
nie pozostaje bierna wobec kolejnych działań Balladyny (np. wygnaniu matki z zamku towarzyszy burza; natura reaguje też na zabicie śpiącego Grabca - noc jest niespokojna);
odzwierciedla odmienny charakter obu sióstr (matka, obserwując jaskółki, rozpoznaje, która z córek powróci do domu jako pierwsza: ptaki chowają się przed Balladyną, wylatują na spotkanie Aliny);
jest jedynym świadkiem zbrodni (słowa Goplany: Ale natura zbrodnią pogwałcona/Mścić się będzie).
jest nie tylko biernym świadkiem wydarzeń, ale również bezpośrednio oddziałuje na bohaterów i ich otoczenie (wiatr przywołuje imię Aliny, kwiaty podarowane Balladynie przez druhny mają krwawe plamy, orszak Kirkora wyczuwa w lesie trupa);
stale przypomina Balladynie o popełnionej zbrodni; świat natury staje się przekleństwem tytułowej bohaterki (Goplana mówi: Każda malina może ciebie zdradzi,/Ta wierzba ciebie widziała,/Korą wyśpiewa...); maliny symbolizują krew, znak dokonanego zabójstwa, są również symbolem rywalizacji między siostrami;
natura stale towarzyszy działaniom bohaterów.
Symbolem jest również krwawe znamię na czole Balladyny:
GOPLANA:
Odeszła i splamione krwią obmyje szaty.
Ale na czole plama zostanie czerwona;
Nie ostrzegłam jej, próżno byłoby ostrzegać,
Ta plama nie zejdzie z czoła.
Symbolizuje ono popełnione zło, naznacza zbrodniarza przed światem. Może być też odczytane jako wieczny wyrzut sumienia, którego nie da się zagłuszyć i który sprawi, że prędzej czy później zbrodniarz zostanie osądzony. Balladyna zasłaniała je opaską. Gdy Kirkor zażądał, aby ją zdjęła, tłumaczyła mu, że to ślub złożony po siostrze.
Krwawe znamię jest nawiązaniem do biblijnej opowieści o Kainie i Ablu. http://biblia.deon.pl/rozdzial.php?id=4
Podobieństwa między postacią Kaina i Balladyny:
zabicie brata (siostry),
motyw zbrodni: zazdrość, zawiść,
piętno zbrodniarza na czole,
kara za zbrodnie (wygnanie Kaina, śmierć Balladyny),
podjęcie problemu ludzkiej natury, jej skłonności do zła.
Dla przypomnienia epilog to końcowa część utworu literackiego (głównie epiki i dramatu), której treść nie jest związana z fabułą. W niektórych dramatach (głównie antycznych) wypowiedź końcowa do publiczności, objaśniająca intencje twórcy i sens przedstawienia.
W epilogu objawia się z całą mocą zamysł Słowackiego do swojego utworu: pokazuje, że Balladyna jest utworem złożonym, wielopłaszczyznowym, pozwalającym na rozmaite tropy interpretacyjne, zawierającym wiele nawiązań i gier literackich, np.
imię bohaterki Balladyna - nawiązuje do charakterystycznych cech gatunku ballady i dorobku balladowego romantyków (np. Adama Mickiewicza), a jednocześnie oznacza dystansowanie się do tego typu utworów,
bogini Goplana zakochuje się w człowieku, którym jest prostak Grabiec i ulega tej niezrozumiałej namiętności, co z kolei wpływa na losy innych bohaterów ,
wydarzenia opowiedziane w dramacie to swoiste połączenie podań, baśni, elementów historycznych, realizmu i fantastyki.
Epilog:
wyraża ironiczny dystans poety do stworzonego dzieła, eksponuje teatralność, sztuczność, umowność,
w epilogu poetę osądzają odbiorcy (dialog toczy się między publicznością a kronikarzem Wawelem),
pokazuje, że celem autora jest działanie na wyobraźnię odbiorców, nie na ich rozum,
daje przyzwolenie na łączenie w poezji elementów należących do różnych porządków estetycznych, brak uporządkowania, absurd,
wskazuje na grę konwencji - wszystko można poddać interpretacji
podkreśla, że to poeta jest twórcą: kreuje własny świat, własną mitologię poddaną tylko jego wyobraźni.
sugeruje, że odbiorca również powinien traktować dzieło z dystansem, a nawet z "przymrużeniem oka".
Piękny i przejmujący obraz Wojciecha Gersona przedstawiający tytułową bohaterkę dramatu (a w tle jej ofiary: siostrę i matkę) oraz słowa Juliusza Słowackiego z listu do matki (grudzień 1834 r.) to dobre podsumowanie naszego spotkania z Balladyną:
Zobaczysz kiedyś Mamo kochana, co to za dziwna kraina - i czasy. Tragedia cała podobna do starej ballady, ułożona tak, jakby ją gmin układał, przeciwna zupełnie prawdzie historycznej, czasem przeciwna podobieństwu prawdy. Ludzie jednak starałem się, aby byli prawdziwymi i aby w sercu mieli nasze serca.
Balladyna Juliusza Słowackiego doczekała się wielu inscenizacji i wielu adaptacji teatralnych. Reżyserowano i interpretowano ją na różne, często zaskakujące, sposoby.
Oto kilka plakatów teatralnych zapowiadających wystawienie Balladyny. Każdy z nich ma swoją symbolikę, warto pobawić się w jej odszyfrowanie. Ta wiedza może się przydać, na przykład przy pisaniu wypracowania.
Dla zainteresowany link do strony, na której można posłuchać rozmowy na temat teatralnych adaptacji Balladyny oraz znaleźć kilka ciekawych linków związanych z teatralną historią utworu Słowackiego. Polecam!
Na pewnej lekcji języka polskiego w klasie 7 odbyło się śledztwo. Na 90 minut uczniowie wcielili się w detektywów, których zadaniem było wykrycie sprawcy trzech zbrodni. Ofiary to: Alina, Grabiec i Kostryn. Sześć zespołów pracowało w pocie czoła. A oto ich nazwy:
Komisariat Pod palmą
Komisariat Rektora Tetesa I
Komisariat Nr 23 Gekyume
Komisariat Paradise
Komisariat Kaczki
Komisariat Manalip
Efekty pracy były różne, zostały omówione i ocenione przez przełożonego (czyli przeze mnie). Wszystkie zespoły wykazały się instynktem i kreatywnością, a to istotne cechy dobrego i skutecznego śledczego. Zebrały i zabezpieczyły dowody w sprawie, przesłuchały świadków, określiły portret psychologiczny sprawcy i wytypowały zabójcę, za którym rozesłały listy gończe.
Poniżej stworzone przez śledczych listy gończe (pisownia oryginalna, bez ingerencji przełożonego) .
Portrety pamięciowe stworzone przez rysowników z poszczególnych komisariatów były pod każdym względem genialne. Prokurator miał jednak pewne uwagi, co do treści listów gończych. Oto wzorcowy, pod względem treści, list gończy, który zresztą świetnie uzupełnia charakterystykę tytułowej postaci utworu.
WANTED
Balladyna - córka Wdowy
Wysoka, szczupła, ma ciemne oczy i włosy, alabastrową cerę.
Znak szczególny - czerwone, krwiste znamię na czole. Podejrzana o zabójstwo Aliny, Gralona, Grabca, Kostryna, współudział w zabójstwie Pustelnika - Popiela III oraz Kirkora, a także o znęcanie się nad własną matką.
Uwaga! Poszukiwana jest bezwzględna i okrutna, bardzo niebezpieczna.
Każdy kto spotka osobę odpowiadającą rysopisowi, proszony jest o zgłoszenie tego w najbliższym komisariacie policji. Za pomoc w schwytaniu Balladyny - wysoka nagroda!
Ukrywanie podejrzanej podlega odpowiedzialności karnej.
Prokurator
Innocenty Malinowski
Ćwiczenie czyni mistrza. Warto pisać i nie zrażać się błędami. Niektóre z nich mogą wywołać serdeczny uśmiech. Zajrzyjmy do uczniowskich zeszytów. W ramach treningu spróbujcie te zdania skonstruować poprawnie.
Balladyna była dziwną postacią – krzywdziła innych, aby umilić sobie życie.
Balladyna było osobą chorą ambitnie.
Balladyna nie mogła być do reszty normalna, ponieważ wiedziała, że źle czyni, a mimo to zarżnęła połowę bohaterów dramatu.
Kolejną zbrodnią było otrucie Kostryna przez chleb.
Balladyna poniosła największą z kar, czyli śmierć poprzez zstąpienie z niebios pioruna prosto na nią.
Moja ocena o bohaterce nie jest jednoznaczna, ponieważ mam o niej mieszane zdanie.
Pewnego niekoniecznie słonecznego dnia Juliusz Słowacki dostał wenę twórczą na napisanie dramatu pt. „Balladyna”.
Fantastyka i realizm współgrają ze sobą i harmonizują się. Ten zabieg sprawił, że tragedia ta jest obecnie lekturą szkolną, której przeczytanie jest wymagane w gimnazjum.
